PLC Mühürleme, Set - Reset Komutları ve Elektronik Kilitleme

SIEMENS S7 - 200 PLC 

STEP 7 MICROWIN 4.0 PROGRAMI İLE

MÜHÜRLEME,SET-RESET,ELEKTRONİK KİLİTLEME

UYGULAMALARI ve SİMÜLASYONU

     Merhaba, bugün daha önce anlattığımız konulardan daha temel ve kolay olan mühürleme, set - reset , elektronik kilitleme gibi konulara kısaca değineceğiz. Öğrenilmesi her ne kadar daha basit olsa da içerdiği önem oldukça fazladır. Bu yüzden bu konuları öğrenmeden PLC eğitimi gerçekleştirilmiş olamaz. 

     İlk olarak mühürleme işleminin ne olduğu ile başlayalım. Örnek verecek olursak siz start butonuna basıldığı zaman herhangi bir devre elemanının ( lamba, motor, kompresör vb. ) çalışmasını istiyorsunuz. Start butonu olarak ise normalde açık ( NO ) buton kullanmanız gerekir. Bu yüzden sizin sürekli çıkışı aktif hale getirebilmek için butona sürekli basmanız gerekir. Bu ise pek mümkün olabilecek bir şey değil. İşte bu noktada mühürleme işlemine gerek duyarız. Gelin önce mühürlemenin ladder diyagramını çizelim ve diyagram üzerinde konuyu kavrayalım.

      Stop Butonu    >>>    I0.0

      Start Butonu   >>>    I0.1

      Motor,Lamba  >>>   Q0.0

     

     Ladder diyagramımızı adım adım inceleyelim ;

    1 ) I0.0 stop butonudur. Normalde kapalı kontak olarak seçilmiştir. Stop butonuna basılırsa normalde kapalı kontak açılır ve elektrik akımı geçişi engellenir.

    2 ) I0.1 start butonumuzdur. I0.1 normalde açık kontak olarak seçilmiştir. Start butonuna basıldığı zaman Q0.0 çıkışında bobinimiz enerjilenir ve Q0.0'ın normalde açık kontağını kapatır.

    3 ) Q0.0'ın normalde açık kontağı bobinin enerjilenmesi ile kapandıktan sonra artık I0.1 butonuna basmaya gerek kalmaz. Bu noktadan sonra akım I0.0 > Q0.0(NO) > Q0.0 üzerinden çıkışa doğru akar.

     İşte bu işlemin adı mühürlemedir. Otomasyonda oldukça önemli bir yere sahiptir. Şimdi de simülasyon sonuçlarımızı inceleyelim ;

    Simülasyonda da gördüğünüz gibi I0.1'a bağlı start butonuna bir kere basılmış ve artık basmaya gerek kalmamış. Stop butonuna basılana kadar sistem çalışmaya devam edecektir.

     İkinci konu olarak ise SET ve RESET komutlarını göstermek istiyorum. Set komutu ( S ) , değişkenin veri adresine lojik - 1 yazar yani gösterdiği değişkeni setler, aktif hale getirir. Reset komutu ( R ) ise tam tersi olarak değişkenin veri adresine lojik - 0 yazar, pasif hale getirir. Bir değişkeni bir kez set ettikten sonra veri belleği ancak reset komutu ile lojik - 0'a değiştirilebilir.

Bir programda eğer bir değişkeni set etme komutu kullanılmış ise reset komutu da programa eklenmelidir. Ancal bunun tersi bir durum olarak Reset komutunun olmasını Set komutunun varlığını zaruri hale getirmez. 

     Basit bir örnekle konuyu kavrayalım. Start butonuna basıldığı zaman çıkış lambamız yanacağı, stop butonuna basıldığı zaman ise lambamızın söneceği bir uygulama gerçekleştirelim. Uygulamamızda set ve reset komutlarını kullanalım.

    

     Set komutunun altındaki 1 sayısı üstteki adresten başlayarak kaç adet biti set edeceğini gösterir. Yani bizim adresimiz Q0.0'tır ve Q0.0 adresinden başlayarak 1 adet biti setler. Aynı durum Reset komutu için de geçerlidir. Simülasyon sonuçlarımızı inceleyelim ;

     

     I0.0'a bağlı start butonumuza bir kere bastığımızda çıkışımız enerjilendi ve bir daha basmamıza gerek kalmadı. Buradan anlıyoruz ki set - reset komutları aynı zaman mühürleme işlemini de gerçekleştiriyorlar.

     

     Simülasyonda da görüldüğü gibi stop butonumuza basıldığı zaman I0.1 girişi aktif oluyor ve Q0.0 adresinden başlayarak 1 bitlik veri resetleniyor. Kısaca bizim istediğimiz gibi lamba sönüyor. 

    Son olarak ise ELEKTRONİK KİLİTLEME konusuna değinmek istiyorum. Elektronik kilitleme konusunu bir uygulama üzerinden anlatırsak daha çabuk kavranacağını düşünüyorum. Uygulamamız şu şekilde olacak ; 3 fazlı asenkron motor ayrı ayrı butonlarla ileri ve geri yönde hareket ettirilecek. Aynı anda hem ileri hem de geri yönde çalıştırılamayacak ki bu istenmeyen bir durumdur. Stop butonu istenildiği zaman motor durduralacak. Şimdi ladder diyagramımıza geçelim. 

      Stop butonu   >>>  I0.0

      İleri butonu   >>>  I0.1

      Geri butonu  >>>   I0.2

      İleri motor    >>>   Q0.0

      Geri motor   >>>   Q0.1

     Diyagramımız inceleyelim ;

   

     1 ) I0.0 stop butonuna ne zaman basılırsa motor durur.

     

     2)  I0.1 ileri yön butonuna basıldığı zaman ileri motoru mühürlenir ve çalışmaya başlar. Burada ileri yön butonunun kapalı kontağının geri yön kontaktörünün üst kontaklarından geçmesi elektronik kilitlemedir. Bu şekilde I0.1 kontağı enerjilendiği zaman I0.1'in normalde kapalı kontağı açılır ve geri yön kondaktörünün çalışması engellenir.

    

     3) Aynı şekilde I0.2 geri yön butonuna basıldığı zaman ileri motora enerji gitmesi engellenir ve sadece Q0.1 geri motorunun çalışması sağlanır.

    *** Unutulmaması gereken bir nokta var ki bu sistemde motora ani olarak yön değiştirebilir. Yalnız bu ani dönüş motorun fazla akım çekmesine ve arızalanmasına sebep olur. Bu sebeple bu sistemde önce motor durdurulur sonra yön değiştirilir. ***

        Semih AKTAŞ